Ernstige infecties, met name waarvoor een ziekenhuisopname benodigd is, zijn in verband gebracht met een licht verhoogde kans op het krijgen van een kind met autisme of een andere psychiatrische aandoening. Het hebben van ernstige symptomen van COVID-19 is ik verband gebracht met een verhoogd risico op bepaalde zwangerschapscomplicaties, waaronder vroeggeboorte. Vroeggeboren kinderen hebben juist een verhoogde kans op onder andere autisme.
Het hebben van een milde ziekte tijdens de zwangerschap is meestal geen reden tot bezorgdheid. Veel vrouwen worden tijdens de zwangerschap blootgesteld aan virale en bacteriële infecties en krijgen bijna allen neurotypische (ofwel: doorsnee) nakomelingen.
Gezien het feit dat ernstige COVID-19 is gekoppeld aan een verhoogd risico op bepaalde zwangerschapscomplicaties willen wetenschappers en clinici weten of de coronapandemie het aantal gevallen van neurologische ontwikkelingsstoornissen de komende jaren verhoogd. Ze volgen de langetermijnontwikkelingen van kinderen die voor de geboorte zijn blootgesteld aan COVID en vergelijken de immunologische reacties van zwangere vrouwen die het virus opliepen met vrouwen die het virus niet opliepen.
Er is enig indirect bewijs wat aangeeft dat blootstelling aan COVID-19 tijdens de zwangerschap de ontwikkeling van het zenuwstelsel van een kind kan beïnvloeden. Dit is voornamelijk bij vrouwen die ernstige verschijnselen van corona vertoonden. Desondanks berusten de bewijzen op slechts minimale effecten. De grootste uitdaging is om erachter te komen welke zwangere vrouwen risico lopen en welke vrouwen juist minder of geen risico lopen op het krijgen van een kind met autisme wanneer zij ernstige COVID hebben doorgemaakt. Met deze kennis kan in de toekomst betere voorspellingen worden gedaan.
Een nieuw virus
Covid is vergeleken met andere ziekteverwekkers een nieuwe in zijn soort. Maar onderzoekers bestuderen al tientallen jaren hoe virussen en andere besmettelijke organismen de hersenontwikkeling van een ongeboren kind kunnen beïnvloeden. Sommige ziekteverwekkers beïnvloeden de ontwikkeling door rechtstreeks van de moeder op het ongeboren kind over te gaan. Een voorbeeld hiervan is het zikavirus. Dit virus kan de placenta passeren en de hersengroei van een ongeboren kind verstoren. Dit leidt ertoe dat kinderen geboren worden met een kleiner hoofd dan normaal en milde taal- en ontwikkelingsproblemen kunnen hebben.
In het beginstadium van de coronapandemie was veel angst dat het virus, net zoals het eerdergenoemde zikavirus, schadelijk zou zijn voor een ongeboren kind. Gelukkig suggereren de tot nu toe gedane onderzoeken dat er zeer minimale effecten zijn waargenomen.
Welke effecten zijn dan wel waargenomen?
Infectie met Covid tijdens de zwangerschap kan leiden tot abnormale immuuncellen, zo blijkt uit onderzoeken. In een onderzoek waar 23 zwangere vrouwen aan deelnamen, hadden degenen die Covid hadden opgelopen verhoogde niveaus van de zogenoemde cytokine IL-8. Cytokines zijn stoffen die een rol spelen als boodschapper om het afweersysteem te remmen of juist te activeren. Een verhoogde concentratie van cytokine IL-8 is in verband gebracht met hersenontwikkelingsstoornissen. Hierbij verloopt tijdens de zwangerschap de aanleg van de hersenen abnormaal.
Een ander onderzoek waar 93 zwangere vrouwen aan meededen, had ongeveer 20 procent een ernstige vorm van corona. Degenen met ernstige symptomen van corona hadden significant meer ontstekingsreacties dan degenen die mildere klachten hadden of geen corona hadden gekregen.
Daarnaast zag men tijdens onderzoek dat zuigelingen die voor de geboorte blootgesteld waren aan Covid een ontregeling van de Wnt-signaleringsroute vertoonden. Deze signaleringsroute geeft een opeenvolging aan reacties die bij de ontwikkeling van de hersenen plaatsvindt. Verstoring van deze signaleringsroute is in verband gebracht met autisme en schizofrenie. Dit kan betekenen dat in de toekomst problemen ontstaan met de neurologische ontwikkeling van baby’s die geboren zijn waarvan de moeder een ernstige ziekte had.
Conclusie
Ondanks dergelijke bevindingen zijn de resultaten uit de eerste onderzoeken positief gestemd over het welzijn van baby’s die tijdens de zwangerschap zijn blootgesteld aan Covid. De meeste van deze baby’s vertonen tot nu toe geen duidelijke tekenen van een afwijkende ontwikkeling. Ook duidelijke (voor)tekenen van een toename aan symptomen van autisme is op dit moment nog niet waargenomen.
Wel is het zo dat de meeste mensen die hebben meegedaan aan de onderzoeken een niet zeer ernstige vorm van COVID hadden. Hierdoor is het lastiger om te onderscheiden hoe de ernst van de ziekte overeenkomt met veranderingen in de neurologische ontwikkeling van een ongeboren kind.
Daarnaast zijn er meer factoren waarmee rekening moet worden gehouden. Het is bijvoorbeeld moeilijk om te zeggen of een zwangerschapscomplicatie ontstaat vanwege COVID-19 of omdat zwangere vrouwen een grotere kans hebben om COVID-19 op te lopen. Dit zie je bijvoorbeeld terug bij mensen met een lagere economische en sociale status: zij hebben meer kans op zwangerschapscomplicaties dan gemiddeld.
Een andere factor is dat veel neurologische aandoeningen, zoals autisme, pas na de enkele levensjaren worden gediagnosticeerd. Hierdoor kan het nog te vroeg zijn om met zekerheid te zeggen of het aantal kinderen met autisme in de toekomst gaat toenemen.
Ondanks het feit dat sommige factoren nog niet zeer nauwkeurig zijn onderzocht, zijn onderzoekers optimistisch over de (lange termijn) effecten van COVID op ongeboren kinderen.
