Medicatie

Diverse geneesmiddelen kunnen worden ingezet bij autisme. Geneesmiddelen kunnen hoogstens deze klachten doen verminderen. Geen enkel medicijn kan op dit moment autisme geheel doen wegnemen. De medicamenteuze behandeling bij autisme is dus voornamelijk gericht op het verminderen van autismegerelateerde klachten, zoals problemen in de sociale interactie, communicatieproblemen en repetitief gedrag.

De ernst van de klachten en de mate waarin de klachten het dagelijks leven beïnvloeden, speelt mee bij het maken van een beslissing om wel of geen medicatie te starten. De behandeling voor autisme is overigens het effectiefst wanneer de medicamenteuze behandeling gecombineerd wordt met gedragstherapie. Helaas zijn er op dit moment nog maar weinig geneesmiddelen op de markt die goed werken bij autisme. Daarnaast kan het zo zijn dat voor de één een geneesmiddel goed werkt, maar voor een ander niet.

Op deze pagina worden de meest gebruikte geneesmiddelen, die onder andere ingezet worden bij autisme, nader toegelicht. Voor alle geneesmiddelen geldt dat er een recept nodig is van een arts of psychiater.

Belangrijk om vooraf te weten

Geneesmiddelen die in de hersenen hun functie uitoefenen kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden. Er zijn voor veel geneesmiddelen speciale verkeersadviezen opgesteld. Deze zijn zeer specifiek en afhankelijk van de dosering en sterkte van een geneesmiddel. Raadpleeg een arts of apotheker indien je wilt weten of je de weg op kan.

Daarnaast mag je bij veel van de genoemde geneesmiddelen op deze pagina niet plotseling stoppen. Afhankelijk van het geneesmiddel moet langzaam afgebouwd worden. Dit om te voorkomen dat klachten terugkomen en verergeren.

Risperidon en Aripiprazol

De twee meest gebruikte geneesmiddelen voor de behandeling van autisme zijn aripiprazol en risperidon. De twee geneesmiddelen zijn door de Food and Drug Administration (FDA) goedgekeurd voor de behandeling van autisme en zorgen dat gedragsproblemen verminderen zoals prikkelbaarheid en agressie. Aripiprazol en risperidon zorgen ervoor dat de neurotransmitter dopamine minder goed zijn functie kan uitoefenen in de hersenen. Het gevolg hiervan is dat mensen met autisme minder prikkelbaar zijn en minder agressie ervaren.

Gewichtstoename is één van de meest voorkomende bijwerkingen bij gebruikers van aripiprazol en risperidon. Daarnaast kunnen bijwerkingen optreden zoals: sufheid, droge mond en ogen, hoofdpijn en maagdarmklachten.

Medicijnen tegen depressie

Depressie komt veel voor bij vrouwen met autisme. Middelen tegen depressieve gevoelens (antidepressiva) worden dan ook niet zozeer ingezet om symptomen van autisme te behandelen, maar meer om een bijkomende stoornis, zoals in dit geval, een depressie te behandelen. Ook worden antidepressiva vaak ingezet bij angststoornissen waaronder een sociale fobie.

De eerste keus antidepressiva zijn SSRI’s (selective serotonin reuptake inhibitors). SSRI’s zorgen ervoor dat meer serotonine aanwezig is in de hersenen waardoor de verstoorde balans van deze geluksstof bij een depressie kan worden hersteld.

Enkele voorbeelden van SSRI’s: sertraline, paroxetine en citalopram.

Geneesmiddelen uit de groep TCA’s (tricyclische antidepressiva) kunnen ook ingezet worden, maar zijn meestal geen eerste keus bij de behandeling van een depressie of angststoornis. Dit komt omdat gebruikers van tricyclische antidepressiva in vergelijking met SSRI’s meer bijwerkingen ervaren. Ook zijn TCA’s onveiliger bij een overdosering dan de SSRI’s.

TCA’s zorgen ervoor dat de concentratie noradrenaline en serotonine in de hersenen toeneemt. Deze toename zorgt ervoor dat sombere gevoelens en angstklachten verminderen.

Enkele voorbeelden van TCA’s: amitriptyline en nortriptyline.

Medicijnen tegen angst

Antidepressiva worden niet alleen ingezet bij een depressie, maar werken ook goed bij angststoornissen. Direct na de start van een antidepressivum is het mogelijk dat angstklachten (of depressieve gevoelens) juist verergeren. Pas na zo’n 4 tot 6 weken is de werking optimaal en kan geëvalueerd worden of het antidepressivum goed werkt. Een ander nadeel is dat bijwerkingen, zoals slaperigheid en duizeligheid wel direct opgemerkt kunnen worden. Ook bij angststoornissen zijn SSRI’s eerste keus. Mochten SSRI’s niet goed werken of te veel bijwerkingen geven dan kan samen met de arts gekeken worden of een overstap naar een TCA wenselijk is.

Enkele voorbeelden van SSRI’s: sertraline, paroxetine en citalopram.

Indien angstklachten op bepaalde momenten erg heftig zijn, kan een benzodiazepine door een arts of psychiater worden voorgeschreven. Lees de alinea (‘Medicijnen voor rust en slaap‘) hieronder voor meer informatie over de werking van benzodiazepinen.

Medicijnen voor rust en slaap

In sommige gevallen wordt een benzodiazepine ingezet wanneer iemand last heeft van hevige onrust of slapeloosheid. De geneesmiddelen die onder benzodiazepines vallen zorgen ervoor dat de werking van de neurotransmitter GABA wordt versterkt in de hersenen. GABA heeft een rustgevende werking. Wanneer de werking dus wordt versterkt, zal onrust en piekergedachten afnemen.

Gestreefd wordt om een benzodiazepine voor een korte periode in te zetten aangezien het een middel is waar het lichaam aan kan wennen. Gewenning zorgt ervoor dat elke keer weer een hogere dosis van het middel nodig is om hetzelfde effect te verkrijgen. Wanneer een benzodiazepine chronisch wordt gebruikt, is het belangrijk om het middel geleidelijk af te bouwen om ontwenningsverschijnselen (zoals angst- en slaapklachten) te voorkomen.

Enkele voorbeelden van de geneesmiddelen zijn: oxazepam, temazepam en zopiclon.

Stimulantia bij hyperactiviteit, onoplettendheid of impulsiviteit

Methylfenidaat kan bij autisme worden ingezet als er sprake is of hyperactiviteit, impulsiviteit of onoplettendheid die het dagelijkse functioneren belemmert. Het heeft een stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel. Hoewel de precieze werking van het middel nog niet helemaal helder is, weten onderzoekers wel dat de hoeveelheid noradrenaline en dopamine in de hersenen toeneemt. Deze toename zorgt ervoor dat de aandacht beter vastgehouden kan worden en vermindert impulsiviteit en hyperactiviteit.

Het middel methylfenidaat is ook wel bekend onder de merknamen: Ritalin, Concerta, Medikinet en Equasym.

Tot slot

Het goede nieuws is dat volop onderzoek gaande is naar nieuwe geneesmiddelen die de hoofdsymptomen van autisme kunnen verminderen. Onderzoekers begrijpen steeds beter hoe de hersenen werken en hoe geneesmiddelen daarop inwerken. Momenteel wordt geëxperimenteerd om geneesmiddelen te ontwikkelen die specifiek werken bij symptomen bij autisme. Er wordt gesuggereerd dat sommige geneesmiddelen die nu nog in een onderzoekstraject zitten, veel potentie hebben om autisme gerelateerde symptomen te verlichten.