Mensen met een autismespectrumstoornissen zijn zeer kwetsbaar voor de effecten van schermtijd. Zij kunnen door een teveel aan schermtijd hyperactiviteit worden, meer psychische klachten krijgen en hebben een grotere kans op het ontwikkelen van een verslaving aan bijvoorbeeld videogames, internet, smartphones of sociale media. De definitie van schermtijd is de hoeveelheid tijd die wordt besteed aan mediabeeldschermen waaronder televisie, tablets, laptops, smartphones etc.
Mensen met autisme zijn gevoeliger voor beeldschermen aangezien de hersenen over het algemeen meer tijd nodig hebben om de beelden te verwerken in vergelijking met het gros van de mensen.
De interactieve beelden kunnen een stimulerend effect hebben, net zoals cafeïne, amfetaminen en cocaïne dat ook hebben. Daarnaast zijn mensen met autisme ook gevoeliger voor deze stimulerende middelen, zowel op farmaceutisch als digitaal gebied. Mensen met autisme die aandachtsproblemen hebben, reageren niet altijd goed op stimulerende middelen die worden voorgeschreven bij ADD en ADHD. De middelen kunnen ervoor zorgen dat prikkelbaarheid en dwangmatige handelingen toenemen, een te sterke focus ontstaat en slaapproblemen verergeren. Stimulerende middelen kunnen ook tics, zelfbeschadigend gedrag, agressie en sensorische gevoeligheden verergeren.
Veel gezinnen die een kind met autisme hebben, krijgen te maken met sociale en emotionele factoren die bijdragen aan overmatig gebruik van technologie. Ten eerste hebben gezinnen vaak te maken met storend gedrag dat (op korte termijn) tot bedaren kan worden gebracht door het kind een apparaat te overhandigen. Ten tweede is het spelen van videogames bijna normaal tegenwoordig. Het is iets wat veel kinderen graag in hun vrije tijd doen met andere kinderen. Ten derde worden ouders aangemoedigd om technologie al vroeg in de jeugd te introduceren, vooral als een kind goed is in de omgang met computers. Ten vierde gebruiken onderwijssystemen tegenwoordig vaak visueel beeldmateriaal ter ondersteuning van het leren. En als laatst: ouders en professionals worden geregeld gestimuleerd om schermgebaseerde software te gebruiken die suggereren autisme-gerelateerd gedrag te verminderen of sociale vaardigheden te verbeteren.
Hieronder staan acht redenen waarom kinderen, maar ook zeker volwassenen, met autisme extra kwetsbaar zijn voor beeldschermtechnologie en eventuele verslavingen die daarmee gepaard gaan. Ook de gevolgen die schermtijd met zich mee kunnen brengen, worden besproken.
- Beeldschermgebruik voor het slapengaan kan de kwaliteit van de slaap negatief beïnvloeden. Aangezien mensen met autisme vaak moeite hebben met inslapen, doorslapen en uitslapen, is het verstandig om voor het slapen niet (te lang) achter een beeldscherm te zitten. Wanneer iemand ’s avonds naar een beeldscherm kijkt (televisie, tablet, computer of mobiel) maakt het lichaam geen melatonine aan. De melatonineproductie begint dan pas wanneer je rustig in bed ligt. Hierdoor kan het nog een tijdje duren voordat iemand moe wordt en in slaap valt.
- Mensen met autisme zijn gevoeliger voor emoties en opwinding wat zich kan uiten in stress, emotionele kwesties of kans op over- of onderprikkeling. Wanneer ‘s avonds namelijk programma’s worden gekeken die emoties opwerkt of opwinding veroorzaakt, duurt het even voordat deze spanningen weg zijn en iemand in slaap valt.
- Mensen met autisme hebben vaak problemen op sociaal vlak en op communicatief gebied. Zo kunnen ze moeite hebben met het maken van oogcontact, het tonen van empathie en het lezen van gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. Veel en langdurig beeldschermgebruik belemmert de ontwikkeling van deze vaardigheden wat voornamelijk het geval is bij kinderen. Daar komt bij dat onderzoek heeft aangetoond dat de hoeveelheid schermtijd, maar ook achtergrondtelevisie de taalontwikkeling vertraagt.
- Mensen met autisme ervaren vaak meer angsten en dwangmatige gedachten in het dagelijks leven. Schermtijd wordt geassocieerd met een verhoogd risico op angst en dwanggedachten wat leidt tot een verhoogde prikkelbaarheid en verminderde copingvaardigheden. Ook kunnen digitale beelden tics verergeren als gevolg van een toename aan dopamine.
- Het komt geregeld voor dat mensen met autisme sensorische en motorische problemen ervaren. Beeldschermgebruik zou de sensomotorische verwerking verslechteren en de zintuiglijke verwerking vertragingen.
- Personen met autisme voelen zich doorgaans sterk aangetrokken tot digitale technologie en lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een digitale verslaving (zoals een verslaving aan tv-kijken of videogames) ook al wordt de hoeveelheid schermtijd binnen de perken gehouden.
- Mensen met autisme hebben vaak een beperkte aandachtsspanne, een verminderd executief functioneren en moeite om grote hoeveelheden informatie te verwerken. Schermtijd verstoort eveneens de aandacht en vergt mentale energie.
- Enkele onderzoeken tonen aan dat stemmingsklachten, angsten, ADHD, tics en psychoses kunnen toenemen door veel beeldschermgebruik. Met betrekking tot psychoses kunnen jonge mensen met autisme hallucinaties, paranoia, dissociatie en een verlies van realiteit ervaren. In de meeste gevallen nemen deze symptomen af of verdwijnen geheel zodra beeldschermgebruik sterk wordt verminderd of vermeden.
Al met al kan het interessant zijn om te onderzoeken wat voor een effect een vermindering van schermtijd heeft bij jezelf of bij je kind. Het bijhouden van een logboek maakt inzichtelijk of bepaald gedrag (zoals prikkelbaarheid, somberheid, driftbuien of agressie) verminderen. Een try-out van enkele weken kan al verbeteringen opleveren die significant genoeg zijn om definitief de beslissing te maken om schermgebruik in het dagelijks leven te verminderen (of geheel te vermijden).
